با وجود اذعان به اصل گرایش انسان به «معنویت» به مثابه الگوی مناسب زندگی، تفسیرها و تجویزهای بسیار متنوعی نسبت به آن از سوی اندیشمندان صورت گرفته است. وجود الگوهای مختلفی که وابسته به مبانی فکری متفاوت و گاه متضاد اند به صورت طبیعی درستی و موثریت همه آنها را نفی کرده و ضرورت سنجش و انتخاب یا باز کشف آن را ایجاد کرده است. دین اسلام به عنوان مطمئن‌ترین مرجع و منبع معرفتی، ارائه دهنده معارف حقیقی و رهنمودهای زندگی کمال بخش و سعادت آفرین برای انسان است. در این تحقیق به هدف تشخیص ماهیت حقیقی معنویت و دست یابی به الگوی درست زندگی معنوی، کوشش شده است پایه‌های بنیادین هستی شناختی معنویت از دیدگاه اسلام با روش کتابخانه‌ای جمع آوری اطلاعات، مورد توصیف و تبیین قرار گیرد. فرایند بررسی و پردازش اطلاعات در این مسأله در چارچوب واقع گرایی و جهان بینی الهی در تفکر اسلامی دنبال شده است. اندیشه اسلامی به واقعیت هستی و اصالت آن فی الجمله و به نحو فطری اذعان دارد و بر این اساس، روابط میان اشیاء، نگرش‌ها ، رفتارها و ارزش‌ها و تأثیر آن در ساخت کیفیت زندگی و کسب حیات معنوی انسان را مورد شناسایی و ارزیابی قرار می‌دهد. از دیدگاه اسلام هستی به طبیعت و موجودات مادی منحصر نیست بلکه واقعیت‌های فرا طبعی وجود دارند که از آن به «غیب» تعبیر شده است. بدون ایمان به غیب که اساس دعوت پیامبران و خداوند از مصداق بارز آن است، دستیابی به معنویت امری نامعقول و ناممکن است. چنانکه سایر حقایق غیب مانند روح، فرشتگان، وحی و قیامت و اعتقاد به آنها در تحقق معنویت و کمال انسان دارای جایگاه و نقش انکار ناپذیر است.
)